Ουμπέρτο Έκο - ΜΠΑΟΥΝΤΟΛΙΝΟ

Όταν κάποιος έχει το χάρισμα να γράφει τόσο απολαυστικά, να πλάθει ένα μύθο με τρόπο τέτοιο που να σε πείθει για την “αλήθεια” του, όταν η λογοτεχνία γίνεται μάθημα που κρατάς στα ίδια σου τα χέρια, τότε 608 σελίδες είναι πάρα πολύ λίγες και το γύρισμα της τελευταίας, πολύ θλιβερός αποχαιρετισμός.
Έτσι ακριβώς ένιωσα μόλις τέλειωσα το “Μπαουντολίνο” του Ουμπέρτο Έκο.
Ένας μήνας ήταν αρκετός για να δεθώ στενά με πλάσματα ανθρώπινα κι ανθρωπόμορφα, τερατόμορφα (αξιαγάπητα ή και αποκρουστικά), ζωώδη ή ημιζωώδη,
να ταξιδέψω στο χρόνο, στη γη και στον καιρό,
στην ιστορία, τον μύθο και το παραμύθι,
στην επιστήμη, την ποίηση και την φιλοσοφία.
Έγιναν πολύ φίλοι μου όλοι μέσα σ’ αυτό το ασημένιο βιβλίο, ψεύτες και ιστορικοί, ιππότες, βασιλιάδες και γυμνοσοφιστές, όλων των θρησκειών, όλων των ιδεολογιών και των αυτοκρατοριών, όλων των ηθών, με τα ατέλειωτα, επίπονα και επίμονα, μέχρι ξεροκεφαλιάς, ταξίδια τους, -τα οποία ξαναξεκινούσαν ακόμη και σε προχωρημένη ηλικία, καθότι “τα ταξίδια ξανανιώνουν”- τα όνειρά τους, τις μάχες, τις επιδιώξεις, τους έρωτες και τα παθήματά τους.
Χρειάζεται πολλή γνώση και μελέτη για να χρησιμοποιήσεις και να συμπυκνώσεις ιστορικά γεγονότα, μυθολογία, θρησκευτικές πεποιθήσεις, αντιλήψεις και ιδεολογίες, ιστορικές προσωπικότητες και χρονικές στιγμές, να τα αποκόψεις, να τα μπλέξεις και να τα ανασυνθέσεις σε έναν δικό σου μύθο, χωρίς να τα προσβάλλεις στο ελάχιστο. Αντίθετα, να τα δοξάζεις και να τα ξαναφέρνεις στην επικαιρότητα διδάσκοντας κάτι καινούργιο. Και όλ’ αυτά με τρόπο τόσο αυθόρμητο, σα να βγαίνουν από τα χείλη κάποιου σοφού, ασπρομάλλη πλέον, παππού. Σαν τον Μπαουντολίνο.
Τόσο απολαυστικό το βιβλίο, τόσο ζωντανό, που σε συνεπαίρνει τελείως.
Όταν το ξεκίνησα το είχα για αντιπερισπασμό σε δυσάρεστες σκέψεις και συναισθήματα που θέλαν να με πάρουν από κάτω τις πρώτες μέρες της άφιξής μου στην Αμερική. Από την τρίτη όμως κιόλας μέρα, δεν έβλεπα την ώρα να βυθιστώ στις σελίδες του, να αφεθώ στις εικόνες που τόσο ζωντανά “ζωγραφίζει” ο συγγραφέας.
Δεν είχα ξαναδιαβάσει Έκο. Χαίρομαι που η πρώτη μου γνωριμία μαζί του μου χάρισε τόση απόλαυση και τόση…πληρότητα, αν πω, θα νιώσετε τι εννοώ; Ήταν το κατάλληλο βιβλίο την κατάλληλη περίοδο. Πιο κατάλληλη στιγμή δεν θα μπορούσα να το έχω στα χέρια μου.

Και μερικά αποσπάσματα, όχι απαραίτητα τα καλύτερα (τα πιο καλά τα κρατώ κρυφά, να μη χαλάσω την απόλαυση σ' όσους θελήσουν να τ' ανακαλύψουν), έτσι, για την γεύση;-) :

“…Κάποτε μας έκαναν δώρο αυτόν τον καθρέφτη και, από ευγένεια απέναντι στον δωρητή, δεν μπορέσαμε να τ’ αρνηθούμε. Αλλά κανείς από μας δεν ήθελε να κοιτάξει μέσα του, επειδή κάτι τέτοιο θα μπορούσε να μας οδηγήσει σε ματαιοδοξία απέναντι στο σώμα μας ή σε τρόμο απέναντι σε κάποιο ελάττωμά μας και έτσι να ζούμε με το φόβο ότι οι άλλοι θα μας περιφρονήσουν. Ίσως μια μέρα να μπορέσεις να δεις σ’ αυτόν τον καθρέφτη αυτό που αναζητάς…”

“… «Μα αν όλοι ήταν σαν εσάς, δεν θα διασχίζαμε τις θάλασσες, δεν θα καλλιεργούσαμε τη γη, δεν θα δημιουργούνταν τα μεγάλα βασίλεια που φέρνουν τάξη και μεγαλείο στην άθλια αταξία των επίγειων πραγμάτων.»
Ο γέροντας απάντησε: «Το καθένα απ’ αυτά τα πράγματα είναι ασφαλώς μια τύχη, αλλά τύχη που χτίστηκε στην ατυχία κάποιων άλλων κι εμείς αυτό δεν το θέλουμε.»…”

“…αλλά αναγκάστηκα να του εξηγήσω τι είναι τα καράβια: ψάρια από ξύλο που διασχίζουν τα νερά, κουνώντας τα λευκά φτερά τους…”

“…Τι νιώθω τώρα; Θλίψη για το τέλος της αναζήτησής μου ή χαρά για την κατάκτηση που δεν μου αξίζει;…Μ’ αγαπάς κι αυτό αρκεί. Μήπως δεν είναι αυτό που πάντα ήθελα, ακόμα κι αν απομάκρυνα τη σκέψη από φόβο μήπως συμβεί; Ή αυτό που δεν ήθελα από φόβο ότι δεν θα ‘ναι όπως είχα ελπίσει;…”

Το Μπαουντολίνο του Ουμπέρτο Έκο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις “Ελληνικά Γράμματα”, σε μετάφραση Έφη Καλλιφατίδη.

Φένια